Onze synthetische kleding is best een probleem, want als je dit wast komen er door slijtage hele kleine deeltjes plastic vrij. Deze microdeeltjes van kunststoffen noem je microplastics. Per wasbeurt komen er ongeveer 600.000 tot 18 miljoen kledingvezels in het waswater terecht. Zowel wasmachines als rioolzuiveringsinstallaties kunnen deze microplastics niet allemaal opvangen waardoor ze in onze rivieren en zeeën terechtkomen.
Microplastics hebben grote gevolgen op het milieu. En doordat dieren de microplastics opeten komen ze ook nog eens in ons voedsel terecht. Uit onderzoek kwam naar voren dat in meer dan 73% van de vissen microplastics te vinden zijn. De effecten die deze deeltjes hebben op mensen zijn nog niet bekend. Maar ook al weten we nog niet precies wat het effect hiervan is, we willen natuurlijk geen plastic in ons eten. Wat is hier aan te doen en hoe kunnen we dit voorkomen?
Wat zijn microplastics
Microplastics zijn schadelijk. Microplastics zijn namelijk kleine deeltjes plastic die in het milieu terechtkomen. De deeltjes kunnen microscopisch klein zijn, of enkele millimeters groot. Microplastics leiden tot grote problemen, met name in oceanen. Ze komen niet alleen uit onze synthetische 'plastic' kleding, maar ook van bijvoorbeeld plastics afval dat in zee drijft (visnetten, plastic wegwerp,). 35 procent van alle microplastics in de oceaan is afkomstig van het wassen van textiel, daarmee is je kleding wassen de grootste bijdrager van het microplastic probleem. Best shocking, vind je niet?
Wat is het probleem met microplastics
Plasticsoep bevat een van de hoogste concentraties van plasticdeeltjes in water. In tegenstelling tot natuurlijk afval, dat vanzelf verdwijnt doordat het biologisch afbreekbaar is, blijft plastic afval altijd bestaan. Zelfs wanneer het wordt afgebroken tot moleculair niveau, de polymeren (= de basis van plastics). Deze polymeren zijn nutteloos afval, het is scheikundig gemaakt dus de natuur kan er niets mee, het kan niet worden omgezet of hergebruikt. Het is vuilnis, rommel dat nooit meer weggaat.
Ecoloog Mark Browne ontdekte de kunststof vezels na maanden van onderzoek over sediment (afzetting) langs kusten van over de hele wereld. Hij trof de plastic vezels overal aan. Ze waren klein en synthetisch en hij vond ze in de grootste concentratie nabij afvalwater-uitstroom. De microvezels die op de kustlijn werden gevonden zijn door mensen gemaakte materialen zoals nylon en acryl, die in kleding worden gebruikt. Dit probleem is niet alleen langs de kusten, in de oceanen is het niet veel beter.
Plastic soep in de oceaan
Plasticsoep is de opeenhoping van een grote hoeveelheid plastic en ander (kunststof) afval in oceanen en zeeën. Het afval verzamelt zich op bepaalde plekken doordat de grote ringvormige zeestroom van de oceaan, de gyre, het naar zich toetrekt. In deze gebieden drijven enorme hoeveelheden plastic en ander afval bijeen. Er zijn meerdere gyres, 5 grote en een aantal kleinere ronde de polen. In de Atlantische Oceaan en in de Grote Oceaan bevinden zich de twee grootste gyres. De subtropische gyres op het noordelijk halfrond bewegen met de zeestroom met de klok mee, die op het zuidelijk halfrond tegen de klok in.
Net als andere gebieden met grote concentraties zeeafval, is de plasticsoep in de afgelopen jaren ontstaan door steeds verder toenemende hoeveelheden zeevervuiling. Elk jaar komt zo’n acht miljoen ton plastic in de oceanen terecht. Zeevogels en andere dieren slikken het plastic in of raken erin verstrikt.
De drijvende vuilnisbelten beslaan een groot gebied. De grootte van de plasticsoep in de Grote Oceaan wordt geschat op 700.000 km2 tot meer dan 15 miljoen km2, dit is 0,41% tot 8,1% van het oppervlak van de Grote Oceaan. Het gebied bevat mogelijk meer dan 100 miljoen ton aan afval, en is daarmee 3x zo groot als Frankrijk.
In tegenstelling tot wat het woord "soep" suggereert, is het plastic veelal microscopisch fijn verdeeld. Met een fijn sleepnet vang je een vijfde van de gevangen deeltjes plastic en vier vijfde plankton.
De verspreide microplastics worden opgegeten door al wat in zee leeft. Microplastics in vissen is alles behalve goed aangezien de microplastics zich soms gedragen als sponzen voor giftige stoffen. Dat is schadelijk voor de vissen, maar uiteindelijk ook voor ons als we de vis opeet. Zelfs als je geen vis eet is het een probleem, want de microplastics zitten vaak ook in zeezout. Het is nog niet wetenschappelijk aangetoond of dit plastic effect kan hebben op onze gezondheid, er is wel vraag naar omdit eens goed te onderzoeken.
Microplatics in onze voedselketen
De drijvende plasticdeeltjes lijken sterk op zoöplankton (zie afbeelding). Dit zijn vrij in het water zwevende, microscopisch kleine organismen.
Plankton in zeewater zijn vooral algen en wieren (plantaardig). Het dierlijke deel noem je zoöplankton. Doordat microplastic zoveel op zoöplankton lijkt worden ze opgegeten door kwallen en vissen. Op die manier komen de microplastics in de voedselketen terecht.
Er werden monsters genomen in 2001, en het bleek toen dat de concentratie plasticdeeltjes in de Noord-Pacifische soep groter was dan de concentratie zoöplankton.
Veel plasticdeeltjes komen via de voedselketen terecht in de magen van vogels en andere dier waaronder zeeschildpadden, de zwartvoetalbatros en potvissen. De gevolgen hiervan verschillen van vergiftiging tot verstoring van de hormoonhuishouding bij deze dieren. Een studie uit 2011, uitgevoerd door het Scripps instituut voor Oceanografie in de Verenigde Staten (een van de oudste, grootste en belangrijkste centra voor wetenschappelijk oceanologisch onderzoek in de wereld) heeft vastgesteld dat ook veel plastic microdeeltjes in de magen van vissen voorkomen die zich op grotere dieptes van de Stille Oceaan leven. Zij komen 's nachts aan de oppervlakte voedsel zoeken. Men schat dat deze vissen met elkaar jaarlijks 12 tot 24 duizend ton plastic afval inslikken.
Wie zijn de veroorzakers van plastic soep en waar komt al dat plastic afval vandaan?
Eind 2017 werd er een rapport voorgesteld, uitgevoerd door de Helmholtz Centre for Environmental Research in Duitsland, waaruit bleek dat 90-95% van alle plastic afval zijn oorsprong heeft in 10 rivieren. 8 in Azië, en 2 in Afrika.
Hiervan is de Yangtzerivier in China met 1,5 miljoen ton plastic per jaar de grootste vervuiler. Daarbij is er ook veel van de plasticsoup afkomstig van schepen die het in zee dumpen.
Uit onderzoek in Europa bleek dat het strandafval grotendeels bestaat uit kunststoffen. Hiervan was de helft plastics voor eenmalig gebruik, een kwart was visnetten.
Gelukkig ligt het eenmalig gebruik van plastics wereldwijd onder vuur. In een poging het probleem bij de bron aan te pakken geldt vanaf 3 juli 2021 in de EU een verbod op de verkoop van wegwerpplastic.
Synthetische kleding & recyclen
Tweederde van alle kleding is gemaakt van synthetisch materiaal. De synthetische stoffen polyester (fleece) en nylon dragen vanwege de microplastics in hoge mate bij aan de plasticsoep. Als je een kledingstuk hebt dat (deels) polyester bevat en je wast het in de wasmachine of spoelt het uit onder de kraan, dan komen de plastic microvezels al in het water terecht.
Wel is het geweldig om van oude waterflessen een nieuwe stof te maken (gerecycled polyester, RPET) en van oude visnetten uit de zee maken ze de luxe stof ECONYL® (gerecycled nylon). Het ruimt ook lekker op en het bespaard nieuwe grondstoffen uit de grond halen (aardolie). Helaas komen van gerecycled polyester en gerecycled nylon nog steeds microplastics af tijdens het wassen. Het is een klein nadeel dat niet opweegt tegen de voordelen. Als die visnetten en plastic afval in zee blijving liggen geven ze immer OOK microplastics af. Dan kun je ze er beter uit halen en hergebruiken.
Wat wordt er gedaan tegen de plastic soep
In 2012 presenteerde Boyan Slat een concept om op grote schaal plastic te verwijderen van de vijf gyren, drijvende afvalbergen. Als 16-jarige kwam hij, na een duik bij Griekenland, op het idee. In zee zag hij meer plastic afval rondzwemmen dan vissen. Een jaar later had Slat, die lucht- en ruimtevaarttechniek studeerde aan de TU Delft, zijn opruimplan uitgewerkt. Met The Ocean Cleanup stelde hij een grootschalige schoonmaakoperatie voor, waarbij oppervlaktestromingen gebruikt zouden worden om het plastic via drijvende armen naar verzamelplatforms te laten drijven. Zo zouden de exploitatiekosten vrijwel nul zijn, en zou de operatie zo efficiënt zijn dat het mogelijk zelfs winstgevend zou zijn. Hij haalde tientallen miljoenen euro bij elkaar voor zijn project.
De Ocean Cleanup is de afgelopen jaren uitvoerig getest en verbeterd. De eerste test vond plaats in 2014 in de Noordzee. Het grootste struikelblok van dit prototype was dat het te langzaam bewoog, waardoor het opgeveegde plastic wegdreef. In 2018 was het nieuwe prototype klaar om getest te worden in The Great Garbage Patch. Na een jaar in de oceaan te hebben gelegen bleek dat het systeem werkte zoals Boyan het had bedacht, en bleek zelfs in staat microplastics te vangen!
De komende anderhalf jaar gaat Slat vijftien nieuwe Interceptors (drijvende afvalboten) inzetten in rivieren over de hele wereld. Hiermee wil hij plastic uit de rivieren halen, om te voorkomen dat het in de oceaan terecht komt.
Sea First, help safe the ocean
New Angels steunt en doneert aan de Nederlandse organisatie Sea First Foundation. Sea First zet zich in voor de oceaan en al het zeeleven, door het geven van lezingen en lessen op scholen om mensen te informeren over de desastreuze gevolgen van plastic gebruik. Ik schreef al een blog over Sea First en New Angels.
"De oceaan is de bron van al het leven op aarde. Per jaar komt naar schatting 20.000 ton plastic in de Noordzee terecht. We kunnen deze plastic soep niet op één dag opruimen, maar we kunnen er wel voor zorgen dat er geen zwerfvuil meer in zee bij komt."
Meer weten of wil je ze ook steunen? Kijk dan op hun website www.seafirst.nl Je kunt ze al steunen door bijvoorbeeld mooie duurzame sieraden te kopen, zoals de leukste zee armbandjes die natuurlijk erg goed combineren met je New Angels outfit!
Oplossingen tegen microplastics in je waswater
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zette alles op een rij tegen milieubelastende microplastics uit kleding:
* Alle partijen die met de textielvezels te maken hebben kunnen maatregelen nemen: van producenten tot consumenten, van wasmachinefabrikanten tot rioolwaterzuiveringsinstallaties.
* De kledingindustrie is een van de meest vervuilende industrieën ter de wereld. Bij het kiezen van maatregelen is het belangrijk dat een goede afweging wordt gemaakt van alle milieueffecten die een rol spelen.
* Textiel- en kledingproducenten kunnen materialen ontwikkelen en gebruiken die minder microplasticvezels afgeven. Ook kunnen ze milieuvriendelijke natuurlijke materialen gebruiken en polyester vermijden.
* Consumenten kunnen bijdragen door kleding minder vaak te wassen, vloeibaar wasmiddel te gebruiken en op lage temperaturen te wassen. Ook kunnen zij filters uit wasmachines en drogers met de hand of stofzuiger schoonmaken in plaats van deze onder de kraan af te spoelen. Gebruiksaanwijzingen moeten hierop worden aangepast.
* Wasmachinefabrikanten kunnen filters ontwikkelen die de vezels tegenhouden en deze in de machines plaatsen. Overheden kunnen de hoeveelheid plastics in het milieu met beleid en regelgeving terugdringen. Zo kunnen filters in wasmachines verplicht worden gesteld. De overheid kan innovaties bevorderen met subsidie.
Wat kunnen we zelf doen?
Waarschijnlijk heb jij ook wel kledingstukken in de kast hangen die een vorm van plastic bevatten. Wat je kan doen is bijvoorbeeld een waszak gebruiken die speciaal ontwikkeld is om microplastics tegen te houden: de Guppyfriend. Door deze waszak te gebruiken wordt maar liefst 99% van de vrijgekomen microplastics gevangen. Of je gebruikt een wasbal zoals de Cora Ball, deze verzamelt microplastic vezels van kleding tijdens het wassen zodat deze niet in het water terecht komen. Je kunt ook investeren in een wasmachinefilter, zoals die van Planet Care. Deze kun je aan de slang van je wasmachine bevestigen. Dit filter kan tot 80% van de vezels opvangen.
Oude synthetische kleding kun je inleveren voor recycling, en voor je nieuwe kledingkast kun je kiezen voor natuurlijke stoffen zoals biologisch katoen, ramie of bamboe.
Natuurlijke kleding kopen
100% natuurlijke kleding veroorzaakt geen microplastics tijdens het wassen. Bovendien is het biologisch afbreekbaar, ook de kleine vezels die loskomen tijdens het wassen. Na gebruik gecomposteert het volledig. Bovendien zit het lekkerder want het ademt goed, is niet statisch en kan vocht (zweet) goed opnemen.
Voor de vegan modeindustrie zijn er veel synthetische alternatieven zoals nepleer, nepdons, en nepveren. Maar dat zijn nu net niet de meest milieuvriendelijke oplossingen. Het is en blijft plastic, en uiteindelijk help je de zeedieren daar ook absoluut niet mee. Nog meer plastic willen we niet, maar we willen wel van het onnodige dierenleed af. Gelukkig zijn er nu ook natuurlijke alternatieven, zoals plantaardig leer en plantaardig dons. Daar maak je de flora en fauna wel blij mee.
Duurzame modemerken werken (heel ecovriendelijk) uitsluitend met synthetische stoffen die gerecycled zijn. Er is dus opgeruimd en hergebruikt voor jouw nieuwe regenjas of bikini.
Was jij je bewust van de microplastics in ons waswater en in de zee? Heb jij al eens een Guppfriend of Cora Ball gebruikt? Hoe beviel het jou?
Veel liefs,
Ingrid
Reactie plaatsen
Reacties
Je hoort wel eens wat op het nieuws, maar dit is toch wel een hele duidelijke en interessante blog. Fijn dat er een merk is die niet alleen denk aan mode maar ook aan het milieu!!!
Dank je wel Heleen, het is best shocking he al die gevolgen van plastic en microplastics van onze kleding. We proberen mensen bewuster te maken en een oplossing te bieden met biologische en natuurlijke mode. Samen maken we de wereld een beetje mooier. Voel je vrij deze blog te delen op social media xxx