Er zijn heel wat keurmerken voor duurzaam textiel in omloop. De twee meest bekende keurmerken zijn GOTS en OEKO-TEX. Ze lijken op elkaar, maar verschillen wel degelijk. Niet al het biologisch katoen is op hetzelfde getest, en een kledingstuk kan ook meerdere keurmerken hebben.
Op duurzaam katoen verwacht je één van deze keurmerken, maar kan het ook op polyester kleding zitten? Jazeker! En om het nog ingewikkelder te maken: er zijn nog een aantal keurmerken voor duurzaam textiel. Snap jij het nog? Waar moet je op letten, welk keurmerk is beter en belangrijker?
Biologische kleding gemaakt met respect voor mens en milieu.
Waarom liever biologisch?
Net zoals verzorgingsproducten komt kleding veelvuldig in aanraking met onze huid. Naast het feit dat niet biologisch katoen het meest vervuilde gewas op aarde is door veelvuldig gebruik van pesticides (o.a. glyfosaat), bevat kleding een hoop andere schadelijke stoffen.
Er worden verschillende chemicaliën gebruikt bij het produceren van kleding die het milieu en jouw gezondheid kunnen aantasten. Schadelijke stoffen die vrij kunnen komen zijn bijvoorbeeld nonylfenolen en nonylfenolethoxylaten. Deze stoffen worden gebruikt om kleuren te fixeren en hebben een hormoon verstorende bijwerking.
Liever geen gif in je kleding
GreenPeace heeft in 2011 een onderzoeksrapport gepubliceerd over schadelijke stoffen in kledingstukken (bron: Dirty Laundry 2: ‘Hung out to dry’). Uit dit onderzoek is gebleken dat kledingstukken van veel gedragen en bekende merken zoals Adidas, Puma, Nike, H&M & G-STAR RAW de stof nonylfenolethoxylaat (NPe) bevat, een toxische en hormoon verstorende stof. Naast NPe’s worden er ook veelvuldig azo-kleurstoffen voor de productie van onze kleding gebruikt. Azo-kleurstoffen zijn synthetische (chemisch bereide) kleurstoffen. Zo’n 60 tot 70% van alle kleurstoffen die gebruikt worden in de textielindustrie (en levensmiddelenindustrie) zijn azo-kleurstoffen. Deze synthetische kleurstoffen kunnen kankerverwekkende aminen lekken.
Een andere schokkende vondst was die van formaldehyde in nep-bontkraagjes van kinderjassen. Formaldehyde is een snel werkende stof die ademhalingsproblemen, astma, hoofdpijn en huidirritaties kan veroorzaken. Daarnaast wordt deze stof ook verwacht kankerverwekkend te zijn. Naast de gevolgen voor onze eigen gezondheid door het dragen (en de gezondheid van de werknemers in de kledingindustrie), komen deze schadelijke stoffen door het wassen van onze kleding veelvuldig in afvalwater terecht en vormen zo gevaar voor andere organismen en zo uiteindelijk ook weer voor de mens (voedselketen).
In voedsel kun je bepaalde giftige stoffen zoals azo-kleurstoffen herkennen aan de E-nummers (102, 104, 110, 122, 124 en 129) en zo vermijden. Bij kleding is dit echter lastiger, want deze stoffen staan immers niet op het label vermeld. Daar staat alleen wat voor textiel er is gebruikt, zoals katoen. Gelukkig zijn er een aantal organisaties die daar verandering in hebben gebracht, door het labelen van textiel die gegarandeerd vrij zijn van schadelijke stoffen. Dit zijn het GOTS-label en het OEKO-TEX 100 label.
Organic cotton biedt een beter alternatief en wordt volgens de strenge regels van de biologische landbouw verwerkt.
Logo: Global Organic Textile Standard (GOTS)
Organic cotton
Als je op zoek bent naar biologisch katoenen kleding, dan wil je wel graag zeker weten dat ook echt biologisch is. Dit kun je eenvoudig controleren in het label, en kijken of er keurmerken op vermeld staan. Keurmerken zijn streng met hun regels, dus je mag dit keurmerk niet zomaar gebruiken als kledingmerk. Ik noem nu het voorbeeld van katoen, maar ook andere grondstoffen kunnen keurmerken hebben. Zo heb je bijvoorbeeld Oeko TEX bamboe, GOTS linnen of OEKO-TEX polyester. Omdat katoen de meest gebruikte grondstof is voor textiel wordt het automatisch GOTS katoen of Oeko TEX katoen genoemd. Maar wat is biologisch katoen? Wat is het verschil tussen GOTS (Global Organic Textile Standard) en OEKO-TEX? Als je voor het eerst (online) duurzame kleding wil kopen, kan het verwarrend zijn.
Biologisch katoenen kleding
Duurzame kledingmerken willen een verantwoord alternatief bieden en kiezen daarom uitsluitend stoffen die zo min mogelijk schade toebrengen aan mens en milieu. Zo kun je zonder zorgen mooie kleding kopen die veilig is voor jou en je kind(eren). Duurzame merken kiezen materialen met de kleinste impact zoals linnen en milieubewuste viscoses als Tencel en EcoVero. Qua katoen kiezen ze voor gerecycled katoen of biologisch katoen.
Biologisch (bio) of organisch katoen wordt geteeld zonder pesticiden en insecticiden, en bij de productie wordt gebruik gemaakt van technieken en materialen die een lage impact hebben op het milieu.. Tijdens de verwerking worden geen schadelijke chemicaliën gebruikt. Daardoor bevat organisch katoen geen resten van chemische producten, die mogelijk allergieën uitlokken, giftig of zelfs kankerverwekkend zijn
Katoen dat biologisch is geteeld heeft vaak het GOTS-keurmerk. Bij de meeste katoenen stoffen zijn ook de stappen daarna (spinnen, weven, breien en verven) GOTS-gecertificeerd. Als dit het geval is vind je het GOTS-logo op het label, want alleen dan mag het GOTS keurmerk op de labels prijken. Dit log is echt een meerwaarde voor een kledingstuk.
Wat is GOTS katoen?
GOTS (Global Organic Textile Standard) is een internationaal keurmerk dat beoordeelt of textiel milieuvriendelijk en sociaal verantwoord geproduceerd is. Hierbij wordt gekeken naar de hele keten. Van het oogsten van het katoen tot de productie, en van de ruwe bewerking van het garen, tot de stof, en uiteindelijk tot de productie van de duurzame kleding. Voor het keurmerk gelden strenge regels en richtlijnen. Bedrijven worden jaarlijks gecontroleerd door onafhankelijke controleurs, sjoemelen is dus lastig.
Een GOTS-stof heeft tal van voordelen, waaronder:
- Geen gebruik van kunstmest en chemische pesticiden tijdens de katoenteelt
- Minder verbruik van water en energie
- Minder uitstoot van broeikasgassen
- Geen gebruik van schadelijke chemicaliën tijdens het verven van de stof
Er wordt niet alleen gekeken naar milieuaspecten, maar ook naar de werkomstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan minimumloon, verbod op kinderarbeid en het zorgen voor een veilige en hygiënische werkomgeving. Door regelmatige controles en een beoordeling van de hele keten op zowel sociale als ecologische aspecten, geeft het keurmerk een hoop vertrouwen. Als je biologische stoffen koopt met het GOTS keurmerk maak je de beste keuze voor zowel mens als natuur.
De textielvezels van kleding met een GOTS-label zijn gegarandeerd afkomstig uit de biologische landbouw en bij de productie van de kleding mogen geen schadelijke of kankerverwekkende stoffen worden gebruikt. Het GOTS-label heeft twee varianten: 'Organic' of 'Made with'.
Tenminste 70% (te herkennen aan de tekst 'Made with organic') of minstens 95% (te herkennen aan de tekst 'Organic') van het kledingstuk bestaat uit biologisch geproduceerde materialen.
Kleding met GOTS keurmerk
Het meest gebruikte keurmerk voor biologische stoffen is het GOTS keurmerk. Om een keurmerk te krijgen moet een bedrijf (van katoenboer tot fabrikant) aan strikte eisen voldoen. Dat men zo streng is, is het grote voordeel van een keurmerk, maar dit kan het soms ook juist lastig maken. Eén van die eisen is dat alle stappen binnen het productieproces gecertificeerd moeten zijn, van begin tot eind. Voor een klein stoffenmerk kost zo’n keurmerk best veel geld, waardoor ze er voor kiezen dit keurmerk niet aan te vragen. Anders zou de stof te duur worden, de kosten moeten immers doorberekend worden naar de klant.
Dit kan er toe leiden dat een stof volledig GOTS geproduceerd is, maar dat het eindproduct niet gecertificeerd is. dat zit zo: het maken van een mooie biologische stof omvat een hoop stappen. Van katoenteelt, naar draad en tot het weven. Al deze stappen worden gecontroleerd voor certificering. Daarna wordt de stof geverfd of gedrukt, helemaal volgens de regels. Vervolgens gaan de rollen stof naar een groothandel of winkel. Elke stap moet gekeurd worden, elk bedrijf dat er aan meewerkt. Dit betekent dat als er ergens in deze route iets niet gecertificeerd is, het eindproduct geen keurmerk krijgt. Ook al is de stof dus wel biologisch en geproduceerd volgens de eisen van GOTS. Zodoende kan het wel als biologisch katoen worden verkocht, terwijl er geen GOTS logo erop staat. Best verwarrend. Wil je het zeker weten? Dan kun je beter wel letten op de keurmerken. Twijfel je? Dan kun je het vaak ook voelen, want biologsisch katoen voelt veel zachter aan dan 'gewoon' katoen.
Wat is Oeko TEX katoen?
OEKO-TEX Standard 100 is een gezondheidskeurmerk voor textiel, met strenge eisen voor restanten van zware metalen, schadelijke verfstoffen en bestrijdingsmiddelen. Om het keurmerk te verkrijgen wordt het textiel door onafhankelijke controleurs getest en mogen er geen schadelijke stoffen aanwezig zijn. Met name het verfproces veroorzaakt in de reguliere textielindustrie voor de aanwezigheid van deze schadelijke stoffen.
Dit keurmerk zegt echter niets over eerlijke productie of belasting van het milieu. Er is geen verbod op GMO’s en schadelijke productieprocessen en er wordt geen onderscheid gemaakt tussen biologisch en niet-biologisch. Dat betekent dat stoffen met alleen het OEKO-TEX 100 keurmerk niet biologisch hoeft te zijn. Sommige stoffen hebben meerdere keurmerken (bijvoorbeeld zowel GOTS als OEKO-TEX 100 gecertificeerd).
Het verschil tussen GOTS en OEKO-TEX 100
GOTS (Global Organic Textile Standard) en OEKO-TEX 100 zijn beide keurmerken die iets zeggen over hoe een stof geproduceerd is. Het OEKO-TEX 100-keurmerk garandeert dat er geen schadelijke stoffen aanwezig zijn in de het eindproduct, de stof of garen. Bij GOTS wordt er ook gekeken naar het hele productieproces van begin tot eind. Elke stap moet zowel milieuvriendelijk als sociaal verantwoord zijn.
Er is dus wel een overeenkomst, OEKO-TEX garandeert een veilige stof, vrij van chemicaliën maar niet per sé biologisch. En het GOTS-keurmerk garandeert naast een veilige stof ook een duurzame, verantwoorde en biologische stof, oftewel de gehele keten is biologisch, van grondstof tot en met de distributie.
Keurmerken voor duurzame en biologische kleding
Er zijn allerlei keurmerken voor kleding. Het ene zegt iets over de herkomst van de stof. Het andere iets over de arbeidsomstandigheden in de kledingfabriek of op de katoenplantages. Naast GOTS en OEKO-TEX zijn er nog een paar keurmerken die je op kleding kunt tegenkomen, die garanderen dat het duurzaam en/of biologisch is.
Organic 100 Content Standard
Organic 100 Content Standard is een keurmerk voor textiel dat volledig uit biologische materialen bestaat, oftewel volledig biologische kleding. Bij de teelt worden geen synthetische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, geen genetisch gemodificeerde organismen en geen kunstmest.
Katoen, wol, zijde, vlas en hennep zijn biologisch te telen, en katoen wordt het meest biologisch geteeld. Er moet een waterbeheerplan zijn op de teelt van katoen. Daarnaast zijn er geen milieueisen voor de verwerking van de vezel tot kleding. Als het label op wollen kleding staat, moet deze wol uit een biologische veehouderij komen.
Better Cotton Initiative
Het Better Cotton Initiative (BCI) is een non-profit organisatie en verzorgt een samenwerkingsverband tussen ontwikkelingsorganisaties, milieuorganisaties en de kledingmerken. Ze richten zich op het verduurzamen van de (biologische) katoenteelt.
BCI laat boeren en plantages zelf kiezen welke manier van duurzaam telen het beste bij hen past. Een belangrijk verschil met biologische katoen is dat BCI het gebruik van GMO genetisch gemanipuleerde zaden en van (minimaal gebruik van) bestrijdingsmiddelen wel toestaat. Waardig werk, dus geen kinderarbeid en dwangarbeid.
Organic 100 Content Standard
Organic 100 Content Standard is een keurmerk voor textiel dat volledig (95 - 100%) uit biologische materialen bestaat. Dat kan katoen, hennep, linnen, wol of een andere natuurlijke vezels zijn. De eisen voor biologische natuurvezelteelt liggen vast in Europese regels, bij de teelt worden geen synthetische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, geen genetisch gemodificeerde organismen (GMO) en geen kunstmest.
Er moet een waterbeheerplan zijn, maar er zijn geen milieueisen voor de verwerking van de vezel tot kleding. Als het label op wollen kleding staat, moet deze wol uit een biologische veehouderij komen.
Cotton Made in Africa
Het keurmerk Cotton Made In Africa vind je op katoenen kleding uit Sub-Sahara landen, het vijfde grootste katoen producerende gebied. Het keurmerk richt zich op kleine boerenbedrijven en op seizoenarbeiders. De eisen gaan alleen over de grondstof. Het keurmerk heeft tot doel om de leefomstandigheden van de katoenboeren in deze landen te verbeteren.
Cotton Made in Africa is het enige katoen keurmerk dat eist dat de teelt van de water behoevende katoen op basis van regenval plaatsvindt. Genetische gemodificeerde katoen en de mest schadelijke pesticides zijn verboden. Dit maakt het katoen gifvrij en biologisch bij de teelt, maar niet automatisch ook tijdens de verdere verwerking.
Bluesign
BlueSign is een Zwitsers keurmerk voor kleding en textiel. Er zijn duurzaamheidseisen opgesteld aan de productiefase van de kleding en aan het eindproduct (voor restanten van zware metalen, schadelijke kleurstoffen en chemicaliën). Er zijn geen eisen aan de productie en teelt van de (katoen) vezels zelf. Niet per sé biologisch dus, maar de milieueffecten tijdens het gehele productieproces worden geminimaliseerd.
De eisen van Bluesign richten zich op efficiënt gebruik van grondstoffen, veiligheid van de consument, uitstoot naar water en lucht en veilige en gezonde arbeidsomstandigheden.
Zin en onzin van een keurmerk
Een GOTS certificaat is de meest duurzame check op kleding die op dit moment bestaat. Naast het advies om ALTIJD nieuwe kleding te wassen voor gebruik, is het dus ook sterk aan te raden om over te stappen op biologische kleding, liefst met het GOTS (en minimaal het OEKO-TEX 100) label. Echter, sommige kledingmerken zonder keurmerk kunnen net zo, of misschien zelfs wel meer duurzaam zijn dan producten mét keurmerk. Het verschil zit hem realistisch gezien vaak in geld, tijd en moeite. Het aanvragen en verkrijgen van een keurmerk kan heel moeilijk zijn, en uiteindelijk daarom veel tijd en dus geld kosten. Van katoenplant, tot draad, van geweven stof tot T-shirt: al deze stappen moeten worden gecontroleerd voor een certificering.
Dit terwijl de ontwerper pas op het einde een rol speelt. Deze haalt zich voor de aanvraag van een keurmerk dus aanzienlijk veel werk om de hals. En dan heb je ook nog de nep keurmerken. Een nep keurmerk suggereren iets goeds voor het milieu, het dier of onze medemens maar kennen geen onafhankelijke controle, en zijn verzonnen omdat het 'beter staat'. Het betreft het vaak een (onduidelijke, niet onderbouwde) marketingstrategie. Veel consumenten blijken dergelijke labels als keurmerk te zien, wat ze dus niet zijn. Het blijft dus opletten. Zie hier welke nep keurmerken bekend zijn.
Bij veel duurzame kledingmerken is hun eigen kennis, kritische houding en vertrouwen daarom het allerbelangrijkst. De groothandels waarmee zij samenwerken, en de bereidheid om heel open te laten zien op welke wijze zij produceren en onder welke arbeidsomstandigheden. Duurzaamheid en transparantie staat bij deze kledingmerken voorop. Altijd even verder kijken, waar staat het merk voor en hoe gaan zij met het milieu om? Een keurmerk is een handige tool, en kan doorslaggevend zijn voor jou als consument.
Wat is jouw favoriete duurzame kledingmerk? Zijn keurmerken voor jou erg belangrijk?
Veel liefs,
Ingrid
Reactie plaatsen
Reacties